هوشنگ, سارنج
پارسه (پرسپولیس )نام, یکی از شهرهای باستانی ایران از دوران, امپراتوری هخامنشی است که امروزه ویرانه کاخی شکوهمند بنیاد با نام, ” تخت, جمشد ” در شمال, مرو دشت یا در شمالخآور, ” شیراز ” به جا مانده است.
سر کار, خانم, “خوبچهر, کشاورزی “کارشناس, برجسته ی معماری پژوهشی روشنگرانه بر روی رازهای نشسته بر سنگنگاره ها و سنگنبشته ها انجام داده اند که بازتاب, آن کتاب , ” نگاهی نو به تخت جمشید ” می باشد. کاری در اندازه ی ۲۲در ۱۵ با کاغذ خوب همراه با نگاره های زیر نویسدار ؛ در یکسد و شست برگ از نشر, بهجت .همه بر بنمایه های دانسته از ” اوستا “و ارزشمندیهای آیینی زرتشتیان که به دست, پجژوهشگران و خوانندگان, دلبسته نهاده اند.
نگارنده ؛ بر آن باورست؛ که هر باز گشایی گره ای راز آمیز, ندانستن ؛ می تواند آدمی را به روشنان, دانستن برساند که اوج, بازتابش , خرد, خداوندیست.
هرچند بی کاستی نخواهد بود. و درین راستا با یاری جستن, کارشناسانه و فناوریهای پیشرفته به پیچیدگیهایی که خاورشناسان هم به آن نرسیده اند؛ رسید. برای دستیابی و نزدیکتر شدن به رویدادهای روزگاران, گذشته بایستی بدور از دشمنایگی و تنگنظریها ؛ پیگیر, پژوهشهای نوین بود. تا مبادا چونان سنگ نگاره های ” ایذه ” دستخوش, زخم, تیشه ی نه مهربانیهای کجراهی شوند.
درین نامه ی هفت بخشی ؛ همراه با نگارنده پای هر کتیبه یا سنگ نگاره یا هر حجم,مانده برجای ؛ سخنان, نهفته در هر پاره سنگ, هنری را می شنویم. از ” گاتها ” می آورد و ما می خوانیم : ” ای خداوند, خرد ؛ مرا از تمام, این حقایق آگاه و ؛ با گفتار, الهام بخش خود؛ مرا روشن ساز…” ص ۱۵
در بخش, نخستین می خوانیم که در باره ی توان, اداری هخامنشیان ؛ نوشته های استوار, یونانی گواهی می دهند و از جغرافیای ایران, باستان که بر ۲۳ سرزمین, دیگر چیره بودند و بام, آنها بر سنگهای تخت, جمشید کنده کاری شده است. و در بخش دوم به فرنود های نشسته بر سنگهایی می پردازد که بنیاد, کاخی سترگ و نشاندار از هنرها آنجا بوده است. نه کا خی با نشانه های برتری جویی و خود کامگی ؛ بلکه ؛ بر آورنده ی فریاد های آشتی جویانه در ریخت, سازه ای با شکوه, خدا باورانه ؛ در رگهای زمانی دراز باز مانده است. و آن کسان که از سر, نپختگی گفته اند در آن ساخت؛ آن بزرگی, خدا پرستانه نا میرا؛ وامگیریهایی از دیگر ملل وجود دارد به آفرینندگی نیرو های پخش شده ی اهورایی نیندیشیده اند. ودر بخش سوم کوشش, پژوهنده بر اثبات, نهاد, معماری و ارایه های ایرانی آن استوار است. که درین راه _ سازندگان _ بجایی رسیده اند که سازه ای مذهبی – آیینی و شاید هسته ی پرستشگاهی در تاریخ , ایران, باستان به سوی آسمان بر کشند. چه سنگابها و گذرگاه های آب معنی دارند. که همه جایگاه های دست اندر کاران, بر گزار کنندگان مراسم, آیینی بوده اند. که در نمونه های آتشکده ای هم دیده می شوند.
در بخش چهارم باز گشایی راز آمیز, بنیاد, سا ختاری تخت, جمشید در سایه سار, ستونمایه های فکری سرود های اوستا را می خوانیم ……که هخامنشیان از قبیله ی نژادگان پاسارگادی بودند. به کشاورزی ؛ دلبستگی کاربردی داشتند. ….و که آنان زردشتی بوده اند؛ و داریوش پیرو اصلاحات, زرتشتی بوده است…..
در بخش پنجم به باز تاب, باورمندیهای زرتشت و زرتشتیگری در آن سازه می پردازد. و می خوانیم زرتشت از خانواده ی ” سپیتمه ” بود و زمان ,وی را سده های ۶و ۷ پیش از میلاد می دانند. در آیین, زرتشتی اهورا مزدا خدای بزرگ است. هفت امشاسپند و گروه, بسیاری از ایزدان (فرشتگان ) فرمانبر, خواسته های اویند و اهرمن ؛ روان, پلید است و ” کماریکان “و گروهی دیوان به او یاری می رسانند.سه پایه ی نهادینو مهم, دین, زرتشت هم ؛ اندیشه ی نیک ؛ کردار, نیک و گفتار, نیک است (ص ۹۳ و ۹۴ )و باور به جهان, دیگر و پل, صراط و میزان, داوری و بهشت و دو زخ درین آیین آشکار است و آدمی بایستی در راه, پیروزی نیکیها بکوشد چه همواره نیکی و بدی در پهنه ی روانی و مادی پدیده های گیتایی خود می نمایند. و اینهمه در پیکر, سازه ها و نگاره ها نما یانگرند. در آموزه ها چننینست که فره وشی ( فروهر ) نیرویی اهورایی است از برای نگهداری نیک, آفریدگان و بازگشت, فرهوشی به سوی اهورامزدا کانون, روشنایی بی پایان می باشد. پس ویژگی قداست, سنگ نگاره ها که نقش, فروهر دارند آشکار می شود. (ص ۱۰۲)و از جمله ایزد سروش. یا برسم نشانه ی تجسد, اهورا مزدا ؛ نمودار, گیاهان و روییدنیها ؛ که در سنگ نگاره ها دیده می شوند.
در بخش ششم؛ پیوستگی نگاره های تخت, جمشید با باورهای دینی چرخه ی آموزشهای زرتشت در “گاتها ” به باورمندی اهورامزداست. این آموزه ها در سنگ نگاره های تالار بزرگ دیده می شود. در تالار تچر (دژ نپشتک ) و سد ستون در هر چهار نگاره ؛ شاه با چهره ی آرام سنگین و توانمند نوک, خنجر را به درون, شکم نماد, دیو فرو برده است و این نماد, پیروزی نیکی بر بدی را نشان می دهد.
کتابرا بخو انید و پی به راز های درون سنگ بریده های بر جا مانده ببرید.بخش هفتم نتیجه گیری خانم, خوبچهر, کشاورزی پژوهنده و نویسنده ی کتاب,” نگاهی نو به تخت جمشید می باشد.
۲۳ دسامبر ۲۰۲۰
تورنتو