هوشنگ سارنج – تورنتو
بزرگداشت زن و زمین، نماد هستى و ادامه زندگانى
در تقویم قدیم رومیان ماه مارچ March نخستین ماه سال آنان بود و به آن Martius مى گفتند، بعدها كه رومیان قدیم به اطراف اروپا سفر كردند نخستین ماه سال آنان به سوم بدل شد، پس مارچ سومین ماه از سال بر طبق تقویم گریگورى مسیحى مى باشد. رومیان نام این ماه را براى احترام و بزرگداشت مارسMars خداى اسطوره اى خویش نامگذارى كردند. مارچ ما بین آخرین ماه زمستان و آغاز بهار قرار گرفته. چه بهار در نیمكره شمال نزدیك مى شود. در روز بیستم یا بیست و یكم (بستگى به سال كبیسه دارد) كه پایان اسفندماه و آغاز بهار مى باشد، خورشید درست و مستقیم روى خط استوا قرار مى گیرد.
در میتولوژى رومى مارس را پدر رمولوس و رموس و خداى كشاورزى و نیروبخشى به مزارع مى دانستند و نیز او را حامى رویش و آغاز فصل سبز قلمداد مى كردند و از گذشته هاى بسیار دور زمین هاى كناره رودخانه تیبر را بخاطر حاصلخیزى آن به نام كشتزارهاى Mars نامیده اند. طرفه اینجاست كه بدانیم، روز پنجم اسفند ماه ایرانى از سال و ماه خورشیدى اسپندروز است كه در متون اوستایى و پهلوى اسپندارمذ، اسپندارمد یا اسپندار آمده و شكل ساده آن اسپند است و در نهایت امروزه اسفند بیان مى شود. ایرانیان باستان این روز را زیر نام “جشن اسپندگان” بزرگ مى داشتند. اسپندارمذ در كیش زرتشتى، نام یكى از آمشاسپندان كه نگهبان و موكل بر روز پنجم اسپند ماه بوده است، نامیده شده. در آن روز جشن شكوهمندى براى بزرگداشت مادران و زمین – كه هر دو نماد و سمبل زایایى و بركت و فراوانى نعمت براى زیستن مى باشند – بر پا مى كردند.
ابوریحان بیرونى در كتاب بسیار ارزنده آثارالباقیه عن القرون الخالیه در باره جشن اسپندگان مى گوید: “این جشن ویژه زنان بوده است و در آن روز، زنان از شوهران خویش پیشكش دریافت مى كرده اند از این رو آن را جشن مزدگیران (هم) مى خوانده اند.” در ایران گل ویژه آن جشن بیدمشك بوده است – نخستین گلی كه پیام آور بهاران در راه مى باشد. در ماه مارچ نیز، شیره گیاهى در تن درختان جریان مى یابد و جوانه ها آشكارتر مى شوند و گل هاى كركى بیدها – كمى دیرتر از بیدمشك هاى مناطق گرمتر زمین – ظاهر و جانواران زمستان خواب بیدار مى شوند و در كانادا هم در ماه مارچ مردم نخستین رابین ها Robin را مى بینند كه راستى سینه سرخهاى زیبا پیام آوران بهار در راهند. در اسپند ماه ایرانیان، پس از جشن اسپندگان كه روز بزرگذاشت زن و زمین است، جشن هاى دیگرى از جمله چهارشنبه سورى در راه است. جا دارد ایرانیان در هر كجاى جهان پهناور كه هستند و شركت در ساختار زندگانى دارند، باورمندانه در همه نمادهاى زندگى ساز، جشنها، همیارى هاى انسانى، بزرگداشت خدمتگزاران به بشریت و دانشمندان بكوشند و آنچه به شكوه زندگانى مى افزاید را گرانمایه بدانند. پاك اندیشى، راستكارى و بشردوستى را سرمایه رفتارى خویش بكار گیرند.
**********
Houshang Saranj – Toronto